Ostra biegunka
Wprowadzenie
Ostra biegunka to częsty objaw gastroenterologiczny, definiowany jako nagła zmiana konsystencji i/lub częstotliwości oddawania kału, trwająca krócej niż 2 tygodnie. Może mieć charakter samoograniczający lub prowadzić do odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych i pogorszenia stanu ogólnego. Różnicowanie między łagodnym przypadkiem, a stanem alarmowym ma kluczowe znaczenie.
Objawy
Biegunka (często wodnista, półpłynna, z domieszką śluzu, krwi):
Kolor, zapach, domieszki – mogą sugerować etiologię.
Śluz – często w zapaleniach jelita grubego.
Częstotliwość oddawania kału zwiększona (często także parcia na kał).
Wymioty: często współistnieją (gastroenteritis, infekcje, toksyny).
Utrata apetytu, apatia, odwodnienie.
Gorączka lub hipotermia: infekcje ogólnoustrojowe, sepsa.
Ból brzucha: szczególnie przy współistniejącym zapaleniu trzustki lub niedrożności układu pokarmowego.
Objawy alarmowe (tzw. red flags):
Krwista biegunka
Silny ból brzucha
Apatia/ brak reakcji
Wymioty + biegunka + gorączka
Charakterystyczne cechy
Szczenięta i kocięta: większe ryzyko zakażeń (parwowiroza, giardioza, koronawiroza), pasożytów, odwodnienia.
Dorosłe psy/koty: często związane z dietą, alergiami, stresem.
Zwierzęta nienadzorowane: zatrucia, spożycie śmieci/resztek, nagła zmiana karmy.
Koty: biegunka mniej częsta niż wymioty, często związana z pasożytami (Tritrichomonas, Giardia) lub nietolerancją pokarmową.
Rozpoznanie
Skala ADHS – ocena ciężkości ostrej biegunki (wg WSAVA):
A (aktywny): zachowany apetyt i stan ogólny.
D (dehydration): odwodnienie – ocena stanu skóry, błon śluzowych.
H (hematochezia): obecność krwi w kale (świeżej lub strawionej).
S (systemic signs): objawy ogólne – gorączka, apatia, ból, wymioty.
Badanie kliniczne:
Ocena nawodnienia, masy ciała, bólu brzucha.
Oględziny kału (konsystencja, kolor, krew, śluz).
Wywiad:
Zmiana karmy?
Dostęp do śmieci?
Odrobaczenie?
Kontakt z innymi zwierzętami?
Badania dodatkowe (dobierane indywidualnie):
Morfologia i biochemia krwi:
Leukocytoza / leukopenia (infekcje wirusowe), hipoproteinemia, zaburzenia elektrolitowe (hiponatremia, hipokalemia).
Kał na pasożyty (metoda flotacji, szybkie testy ELISA).
Testy SNAP: parvowirus, Giardia, CPV, FeLV/FIV u kotów.
USG jamy brzusznej: wykluczenie ciał obcych, zapalenia trzustki, mas, limfadenopatii.
Badanie kału na bakteriologię (rzadziej potrzebne, ale wskazane przy podejrzeniu Salmonella, Campylobacter).
Leczenie
Podejście zależne od stanu klinicznego (wg ADHS):
* Łagodna biegunka (A, bez D/H/S):
Głodówka 12–24h (u dorosłych psów), lekkostrawna dieta 3–5 dni.
Probiotyki
Suplementy osłaniające śluzówkę jelit: diosmektyt (np. Diarsanyl), bentonit, kaolin.
* Umiarkowana biegunka (z D/H):
Płynoterapia – podskórna lub dożylna w zależności od stanu.
Leki przeciwwymiotne (maropitant) – jeśli obecne wymioty.
Dieta weterynaryjna (np. Gastrointestinal Low Fat).
Odrobaczenie (empirycznie lub po potwierdzeniu).
* Ciężka biegunka (z S):
Hospitalizacja, intensywna płynoterapia IV (rebalans elektrolitów).
Antybiotykoterapia – tylko w uzasadnionych przypadkach! (np. sepsa, neutropenia, silna krwista biegunka):
Amoksycylina z kwasem klawulanowym lub fluorochinolony (ostrożnie!).
Żywienie wspomagające – przez sondę jeśli brak apetytu >48h.
Regularny monitoring pacjenta.
Rokowanie
Dobre w przypadkach niepowikłanych – poprawa często w ciągu 24–72h przy odpowiednim leczeniu objawowym.
Ostrożne w przypadku silnych infekcji wirusowych (parwowiroza), zapalenia trzustki, sepsy – zależne od szybkości interwencji.
Gorsze u młodych, odwodnionych pacjentów bez interwencji.
Notatki praktyczne- zapamiętaj!
Skala ADHS ułatwia szybką decyzję, czy pacjent może być leczony ambulatoryjnie czy wymaga hospitalizacji.
Pacjent z biegunką i towarzyszącymi wymiotami zawsze zasługuje na USG!
Nie każdy przypadek wymaga antybiotyku – wspomaganie mikroflory często jest skuteczniejsze.
Nie każdy pies z biegunką musi być „głodzony” – zależnie od wieku i nasilenia objawów.
Kiedy kał jest wodnisty z obecnością krwi → uwaga! szczególnie u młodych!
