Obwodowy zespół przedsionkowy
Wprowadzenie
Objawia się zaburzeniami równowagi wynikającymi z dysfunkcji układu przedsionkowego. W formie obwodowej problem dotyczy błędnika lub nerwu przedsionkowego (nerwu czaszkowego VIII), bez zajęcia ośrodkowego układu nerwowego. Choroba pojawia się najczęściej nagle, u zwierząt w każdym wieku – choć klasyczna postać idiopatyczna dotyczy głównie starszych psów.
Objawy
Nagły, ostry początek objawów.
Głowa przechylona w stronę uszkodzenia.
Ataksja przedsionkowa – chwiejny chód, upadanie na stronę po której występuje uszkodzenie układu przedsionkowego.
Oczopląs poziomy lub rotacyjny – szybka faza w stronę przeciwną do uszkodzenia.
Nudności, ślinienie się, wymioty.
Brak innych deficytów neurologicznych.
Czasami: porażenie nerwu twarzowego (VII) po tej samej stronie (ucho środkowe).
U kotów objawy mogą być bardziej subtelne – niechęć do ruchu, ukrywanie się, przewracanie.
Charakterystyczne cechy
Postać idiopatyczna (najczęstsza): starsze psy, nagły, ostry przebieg choroby z poprawą w ciągu kilku tygodni.
Zapalenie ucha środkowego/wewnętrznego: częsta przyczyna u młodszych zwierząt, objawy często jednostronne.
U kotów często idiopatyczne lub po przebytym zapaleniu ucha.
Rozpoznanie
Badanie neurologiczne:
Wykluczenie zespołu przedsionkowego ośrodkowego (centralnego):
Brak zaburzeń świadomości.
Brak deficytów propriocepcji.
Brak zmian w reakcjach posturalnych.
Brak pionowego oczopląsu (charakterystyczny dla ośrodkowego).
Badanie otoskopowe:
Ocena przewodu słuchowego, błony bębenkowej (ropny wyciek, obrzęk, perforacja).
Obrazowanie:
RTG czaszki – niska czułość, może sugerować wysięk/zapalenie ucha środkowego.
Tomografia komputerowa (CT) / rezonans magnetyczny (MRI):
Złoty standard w różnicowaniu postaci obwodowej vs ośrodkowej.
Wskazane przy braku poprawy, nawrotach lub objawach sugerujących zmiany centralne.
Leczenie
Leczenie przyczynowe (jeśli możliwe):
Zapalenie ucha środkowego/wewnętrznego:
Antybiotykoterapia celowana (po posiewie); empirycznie amoksycylina z kwasem klawulanowym, cefalosporyny.
Często konieczność długiego leczenia (4–6 tygodni).
Leki przeciwzapalne.
W przypadku braku poprawy – do rozważenia leczenie chirurgiczne.
Postać idiopatyczna:
Brak leczenia przyczynowego – leczenie objawowe i monitorowanie.
Stopniowa poprawa występuje często w ciągu kilku tygodni.
Leczenie objawowe:
Leki przeciwwymiotne (maropitant).
Sedacja – jeśli pacjent jest bardzo niespokojny.
Płynoterapia – w razie odwodnienia/wymiotów.
Bezpieczne środowisko – unikanie urazów, izolacja od schodów, ostrych krawędzi.
Ćwiczenia równowagi – zoofizjoterapia, zachęcanie do ruchu (w zależności od ciężkości objawów!)
Rokowanie
Idiopatyczne przypadki – dobre, objawy ustępują w ciągu kilku tygodni.
Otitis media/interna – dobre przy szybkim leczeniu, nawroty możliwe.
Skręt głowy – może się utrzymywać dożywotnio, nie ma jednak znaczenia klinicznego.
Jeśli brak poprawy po wdrożonym leczeniu lub podejrzenie zespołu przedsionkowego ośrodkowego- konieczna dalsza diagnostyka!
Notatki praktyczne- zapamiętaj!
Oczopląs poziomy lub rotacyjny = obwodowy, pionowy = ośrodkowy.
U starszego psa z nagłym początkiem bez objawów ogólnych – najpierw podejrzewaj formę idiopatyczną.
Zawsze zbadaj uszy dokładnie – otitis media/interna to częsta i możliwa do leczenia przyczyna.
W przypadku podejrzenia centralnego zespołu – skieruj na konsultację neurologiczną!
Dysfunkcja nerwu twarzowego z objawami przedsionkowymi = często świadczy o zapaleniu ucha środkowego.
