Wymioty ostre
Wprowadzenie
Ostre wymioty to objaw, a nie jednostka chorobowa – mogą być wyrazem łagodnego, samoograniczającego się zaburzenia przewodu pokarmowego, ale też pierwszym sygnałem poważnych chorób ogólnoustrojowych. Definiuje się je jako występujące ≤7 dni. Kluczowe jest szybkie określenie, czy przypadek jest stabilny czy potencjalnie zagrażający życiu.
Objawy
Wymioty (aktywne, z udziałem tłoczni brzusznej): treść żołądkowa, żółć, czasem krew.
Często poprzedzone nudnościami: ślinotok, mlaskanie, połykanie.
Objawy towarzyszące mogą wskazywać na powikłania lub przyczynę:
Biegunka: np. w zapaleniu jelit lub zatruciach.
Gorączka: infekcje, zapalenia (np. trzustki).
Ból brzucha: zapalenie trzustki, ciała obce, skręt żołądka.
Brak oddawania kału / wzdęcie: możliwa niedrożność.
Zmiany neurologiczne: choroby OUN, zatrucia.
Wymioty z domieszką krwi (świeżej lub fusowatej): owrzodzenia, koagulopatie.
Kot: wymioty częstsze niż u psa, często trudne do odróżnienia od odruchów kaszlowych lub od wydalania kul włosowych – ważny dokładny wywiad.
Charakterystyczne cechy
Młode zwierzęta: częściej infekcje (parwowiroza, koronawirus), pasożyty, błędy dietetyczne.
Starsi pacjenci: nowotwory, choroby metaboliczne (nerki, wątroba), endokrynopatie.
Koty: częściej idiopatyczne zapalenia żołądka/jelit, „niewidoczne” ciała obce (szczególnie liniowe !).
Psy szczególnie nienadzorowane: większe ryzyko połknięcia ciał obcych.
Wymioty rano, na czczo: mogą wskazywać na chorobę refluksową (głównie u psów).
Rozpoznanie
Wywiad – kluczowy!
Czas trwania, częstotliwość, zawartość wymiotów.
Dostęp do śmieci, trujących roślin, leków ludzkich.
Ostatni posiłek, zmiana karmy, kontakt z innymi chorymi zwierzętami.
Badanie kliniczne:
Ocena nawodnienia, bólu brzucha, temperatury, obecności perystaltyki.
Oględziny jamy ustnej (ciała obce np. nitki pod językiem u kota!).
Badania dodatkowe (wg potrzeb):
Morfologia i biochemia krwi:
Leukocytoza (infekcja/zapalenie), azotemia, hipoglikemia, hiperkalcemia.
Podwyższenie stężenia enzymów wątrobowych lub trzustkowych.
Jonogram (Na/K/Cl): odwodnienie, hipokaliemia.
Parametry nerkowe i wątrobowe.
Badanie kału: pasożyty, parwowirus, Giardia (szczególnie młode psy).
Testy SNAP (parwo, pancreatitis, giardia, FeLV/FIV – wg wskazań).
RTG brzucha (przeglądowe + kontrast):
Ciała obce, rozdęcie żołądka, przesunięcia narządów.
USG jamy brzusznej:
Zmiany miąższowe, poszerzenie pętli jelit, masa, węzły chłonne.
Endoskopia lub laparotomia – gdy podejrzenie ciężkiej patologii.
Leczenie
Podejście zależne od ciężkości stanu pacjenta:
Lekkie, niepowikłane wymioty (brak odwodnienia, dobra kondycja ogólna):
Głodówka 12–24h (w zależności od wieku, stanu).
Dieta lekkostrawna przez 3–5 dni: gotowany kurczak/ryż, wet. karmy gastro.
Leki objawowe:
Maropitant – przeciwwymiotowy, działa także przeciwbólowo.
Omeprazol / famotydyna – przy podejrzeniu nadżerek, krwawieniach z przewodu pokarmowego.
Probiotyki.
Umiarkowane / ciężkie przypadki:
Płynoterapia: dożylna lub podskórna (w zależności od odwodnienia).
Antybiotyki tylko przy wskazaniach (np. podejrzenie powikłań bakteryjnych, neutropenia).
Dalsze leczenie zależne od przyczyny (ciało obce – zabieg, pasożyty – odrobaczenie, zapalenie trzustki – leczenie wspomagające).
Przeciwbólowo – metadon, buprenorfina (ostrożnie z NLPZ!).
Kiedy hospitalizacja?
Brak poprawy po leczeniu objawowym.
Znaczące odwodnienie, utrata masy, apatia.
Podejrzenie niedrożności lub zapalenia trzustki.
Rokowanie
Łagodne, samoograniczające przypadki: bardzo dobre.
Przy poważnych przyczynach (ciało obce, zap. trzustki, nowotwór): zależne od czasu rozpoznania i wdrożenia terapii.
Niedrożność przewodu pokarmowego lub silne odwodnienie: wymaga szybkiej interwencji.
U kotów z niewykrytym ciałem obcym liniowe: wysokie ryzyko perforacji – szybka diagnoza ratuje życie.
Notatki praktyczne- zapamiętaj!
Jeśli kot wymiotuje nitką → natychmiast do zabiegu!
Maropitant = działanie przeciwwymiotne i przeciwbólowe!
Zawsze oceń ryzyko ciała obcego → nie czekaj z RTG lub USG.
Nie każdemu pacjentowi z wymiotami trzeba od razu wdrażać antybiotyk!
