Przewlekła choroba nerek
Wprowadzenie
CKD to postępujące, nieodwracalne uszkodzenie struktury i funkcji nerek, trwające ≥3 miesiące. To jedna z najczęstszych chorób przewlekłych u starszych kotów i psów. Prowadzi do stopniowej utraty zdolności filtracyjnej, zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, mineralnej i kwasowo-zasadowej. Rozpoznanie we wczesnym stadium umożliwia spowolnienie progresji.
Objawy
CKD rozwija się powoli i objawy często pojawiają się w zaawansowanych stadiach:
Poliuria/polidypsja (często pierwszy objaw)
Spadek apetytu, utrata masy ciała, wychudzenie
Apatia
Wymioty, mocznicowy zapach z jamy ustnej
Odwodnienie
Anemia
Owrzodzenia jamy ustnej
W ciężkich przypadkach: nadciśnienie, ślepota, encefalopatia mocznicowa
Charakterystyczne cechy
Choroba nieodwracalna, zwykle postępująca
Koty: bardzo częsta w populacji >10 r.ż. (nawet 30–40%)
Psy: częściej jako skutek AKI, nefropatii wrodzonych, nowotworów, kłębuszkowego zapalenia nerek
Mogą współistnieć: nadciśnienie, proteinuria, wtórna nadczynność przytarczyc
Rozpoznanie
Badania podstawowe
Kreatynina i mocznik: wzrost przy utracie ≥75% nefronów(kreatynina)
SDMA (wcześniejszy marker filtracji – wzrost już przy ~40% utraty funkcji)
Morfologia: często łagodna do umiarkowanej anemia nieregeneratywna
Jonogram: hipokaliemia (koty), hiperfosfatemia
Gazometria: przewlekła kwasica metaboliczna
Analiza moczu
Obniżony ciężar właściwy (izostenuria)
Białkomocz – oceniany jako UPC (ważny wskaźnik progresji)
Osad: wałeczki, nabłonki, kryształy – różnicowanie z zakażeniem!
Klasyfikacja IRIS (I–IV)
Na podstawie poziomu kreatyniny, SDMA, UPC i ciśnienia tętniczego
Pomaga w ocenie progresji i rokowania
USG nerek
Zmniejszenie echogeniczności i rozmiarów nerek, nieregularny zarys, mineralizacje
Pomocne w różnicowaniu z AKI i wykluczaniu niedrożności na terenie układu moczowego
Leczenie
Cele terapii: spowolnienie progresji, poprawa jakości życia, korekta zaburzeń metabolicznych.
Dieta niskobiałkowa, niskofosforanowa
Spowalnia postęp choroby, obniża azotemię
Komercyjne karmy typu Renal
Kontrola poziomu fosforu
Fosforany ograniczane dietą + ewentualnie substancje wiążące fosfor
Nawadnianie i wspomaganie funkcji nerek
Doustne lub podskórne płyny (u kotów) – codzienne/okresowe
Zachęcanie do picia (fontanny, dodatki smakowe)
Leczenie objawowe
Przeciwwymiotne: maropitant, metoklopramid
Gastroprotekcja: sukralfat, famotydyna/omeprazol
Suplementacja potasu (np. KCl) przy hipokaliemii
Leczenie nadciśnienia – amlodipina (koty), enalapryl/benazepryl (psy)
Kontrola białkomoczu i ciśnienia
ACEI/ARB (enalapryl, telmisartan) – obniżają proteinurię
Monitoruj UPC co 2–3 mies.
Suplementacja
Erytropoetyna (w opornych przypadkach anemii)
Omega-3 (działanie przeciwzapalne, wspomagające)
Rokowanie
Zależne od stadium IRIS i skuteczności leczenia
IRIS I–II – dobre przy odpowiedniej diecie i kontroli poziomu fosforu
IRIS III–IV – ostrożne do złego
Wysoka jakość życia możliwa przez miesiące–lata przy dobrej współpracy właściciela
Kontrole co 1–3 mies. (krew, mocz, ciśnienie, masa ciała)
Notatki praktyczne- zapamiętaj!
W monitorowaniu CKD kluczowe są SDMA, UPC, kreatynina i fosfor.
Hipokaliemia u kotów to częsty, odwracalny czynnik pogarszający stan ogólny.
Subiektywny stan pacjenta nie zawsze koreluje z wartością kreatyniny – oceniaj całościowo
