Zespół Cushinga
Wprowadzenie
Zespół Cushinga to przewlekła choroba endokrynologiczna wynikająca z nadmiernej produkcji glikokortykosteroidów (głównie kortyzolu). Występuje głównie u psów w średnim i starszym wieku, zdecydowanie rzadziej u kotów. Najczęstsze przyczyny to przysadkowo-zależny HAC (PDH) i nowotwór nadnercza (AT).
Objawy
Typowe objawy ogólne:
Poliuria/polidypsja
Polifagia
Osłabienie mięśni
Nietolerancja wysiłkowa
Spadek masy mięśniowej z jednoczesnym odkładaniem tkanki tłuszczowej
Objawy dermatologiczne:
Wyłysienia symetryczne (cienka, sucha skóra)
Zwapnienia skóry
Spowolnione gojenie ran
Zanik mięśni brzucha i „brzuch wiszący”
Inne objawy:
Hepatomegalia
Apatia
Zwiększona podatność na infekcje (skóra, układ moczowy)
Czasem agresja, niepokój
Charakterystyczne cechy
>80% przypadków to PDH (przysadkowo-zależne) – zwykle u mniejszych ras
Nowotwór nadnerczy (AT) – częściej u większych psów, jednostronny
Choroba rozwija się wolno – objawy często są ignorowane na początku
Rzadko spotykana u kotów – objawy mniej charakterystyczne (łagodniejsze PU/PD, osłabienie, hiperglikemia)
Rozpoznanie
Badania krwi i moczu (wskazujące, nieswoiste):
ALP ↑↑ (bardzo wysoka), ALT ↑
Hiperglikemia, hipercholesterolemia
Mocz: niski ciężar właściwy, często bakteriuria (bez leukocyturii)
Testy hormonalne (kluczowe):
a) Test hamowania deksametazonem (LDDST(niska dawka) – preferowany):
Deksametazon 0,01 mg/kg i.v., pomiar kortyzolu po 4 i 8 h
Brak supresji → potwierdza HAC
Spadek o ≥50% po 4h → sugeruje PDH
b) Test stymulacji ACTH (do monitorowania leczenia):
Kortyzol przed i po podaniu ACTH
Wysoka wartość po → potwierdza HAC
c) Oznaczenie endogennego ACTH:
↑ → PDH
↓ lub niewykrywalny → AT
Badania obrazowe (różnicowanie typu HAC):
USG jamy brzusznej – ocena nadnerczy
MRI/CT mózgu – przy podejrzeniu gruczolaka przysadki
Leczenie
Leczenie farmakologiczne:
a) Postać przysadkowa (najczęściej):
Trilostan (Vetoryl): 2–10 mg/kg co 24 godziny (z jedzeniem)
Monitoruj ACTH-stymulacyjny co 10–14 dni po rozpoczęciu → potem co 3–6 miesięcy
b) Postać nadnerczowa:
Jeśli operacyjny – adrenalektomia jednostronna
Jeśli nieoperacyjny – trilostan (leczenie objawowe)
Leczenie chirurgiczne:
Gruczolaki przysadki → trudne technicznie (neurochirurgia, radioterapia)
Postępowanie wspomagające:
Leczenie infekcji wtórnych
Suplementacja żywieniowa (w chorobach skóry)
Kontrola glikemii (jeśli współistnieje cukrzyca)
Rokowanie
Postać przysadkowa – dobre przy odpowiedniej kontroli leczenia
Postać nadnerczowa – dobre po usunięciu operacyjnym, ostrożne w przypadku leczenia paliatywnego
Dożywotnie monitorowanie leczenia
Możliwe powikłania: hipoadrenokortycyzm jatrogenny, infekcje
Notatki praktyczne- zapamiętaj!
Nie każdy pies z PU/PD i powiększoną wątrobą ma Cushinga – testy hormonalne to konieczność
Test stymulacji ACTH nie nadaje się do różnicowania typu Cushinga – tylko do monitorowania terapii
Monitorowanie leczenia trilostanem to klucz do unikania skutków ubocznych (apatia, wymioty, biegunki)
U kotów – różnicowanie z cukrzycą! (objawy się nakładają)
