Padaczka
Wprowadzenie
Padaczka to choroba neurologiczna charakteryzująca się nawracającymi, nieprowokowanymi napadami drgawkowymi, wynikającymi z nadmiernej i synchronicznej aktywności neuronów w mózgu. Może mieć charakter idiopatyczny lub wtórny– związany z chorobami strukturalnymi OUN lub zaburzeniami metabolicznymi. Kluczowe znaczenie ma różnicowanie między tymi typami oraz ocena potrzeby leczenia przewlekłego.
Objawy
Rodzaje napadów:
Uogólnione:
Utrata świadomości
Drgawki toniczno-kloniczne
Objawy autonomiczne takie jak: ślinotok, mimowolne oddawanie moczu/kału
Czas trwania: zazwyczaj kilka minut
Częściowe (ogniskowe):
Drżenia twarzy, kończyny po jednej stronie
Zmiany zachowania (lizanie, nagłe ruchy głową)
Mogą przejść w napad uogólniony (wtórnie uogólnione)
Fazy napadu:
Aura przednapadowa: niepokój, wpatrywanie się, wokalizacja
Napad właściwy
Faza poiktalna(aura ponapadowa): dezorientacja, ślepota, ataksja, głód, zmęczenie
Status epilepticus:
Napad trwający >5 minut lub kilka napadów bez odzyskania świadomości → stan zagrożenia życia!
Charakterystyczne cechy
Idiopatyczna padaczka:
Zwykle pojawia się u młodych psów (6 mies.–6 lat)
Brak deficytów neurologicznych między napadami
Często występuje u ras predysponowanych takich jak np. owczarki, border collie, labradory
Padaczka wtórna:
Występuje w każdym wieku, często u starszych pacjentów
Często obecne są deficyty neurologiczne między napadami
Może być wynikiem: guzów mózgu, zapaleń (GME, FIP), encefalopatii metabolicznych (np. wątrobowa)
Rozpoznanie
Kryteria diagnostyczne idiopatycznej padaczki:
Min. 2 napady w odstępie >24 h, niczym nieprowokowane
Prawidłowe badania neurologiczne między napadami
Wykluczenie przyczyn metabolicznych i strukturalnych
Badania dodatkowe:
Badania krwi (morfologia, biochemia, jonogram):
Wykluczenie hipoglikemii, encefalopatii wątrobowej, zaburzeń elektrolitowych
Badania T4/TSH:
Wykluczenie niedoczynności tarczycy (rzadko przyczynowe, ale może wpływać na napady)
Oznaczenie poziomu kwasów żółciowych / amoniak:
Encefalopatia wątrobowa (szczególnie u młodych, małych ras)
MRI mózgowia:
Złoty standard w różnicowaniu padaczki strukturalnej
Wskazane u: zwierząt <6 mies. lub >6 lat, zaburzeń między napadami, nagłej zmiany obrazu klinicznego
Badanie PMR:
Jeśli podejrzenie zapaleń OUN (np. GME, NME, zakaźne przyczyny)
Diagnostyka różnicowa napadów:
Napady rzekome (omdlenia, zaburzenia przedsionkowe, dyskineza napadowa)
Zatrucia (np. metaldehyd, iwermektyna)
Hipoglikemia, hipokalcemia
Leczenie
Kiedy wdrażamy leczenie przeciwpadaczkowe?
≥2 napady w ciągu 6 miesięcy
Status epilepticus lub napady gromadne
Leki pierwszego rzutu:
Dawka: 2–5 mg/kg p.o. co 12 godzin
Monitoring: poziom we krwi (po 14–21 dniach), morfologia + biochemia( z naciskiem na parametry wątrobowe)
Działania niepożądane: sedacja, polifagia, hepatotoksyczność (przy długim stosowaniu)
Psy 10-30mg/kg p.o. co 12 godzin
Mniej działań niepożądanych.
Nie stosować jeśli pacjent przebył napady gromadne lub stan padaczkowy.
Bromek potasu (KBr):
Częściej jako lek do terapii skojarzonej.
Długi okres półtrwania → stabilizacja trwa nierzadko kilka miesięcy.
Leki drugiego rzutu i wspomagające:
Levetiracetam: szybkie działanie, mała toksyczność, krótkie działanie.
Gabapentyna / zonisamid / diazepam
Status epilepticus – postępowanie:
Diazepam 0,5 mg/kg i.v. lub per rectum
Fenobarbital i.v. 4–6 mg/kg
Dodatkowo: levetiracetam, midazolam CRI, mannitol, tlenoterapia
Hospitalizacja, monitoring temperatury i glikemii
Rokowanie
Idiopatyczna padaczka: dobre przy skutecznej kontroli lekami(możliwe padaczki lekooporne); pełne wyleczenie rzadkie, ale możliwe długie okresy remisji.
Padaczka wtórna: zależne od przyczyny – nowotwory, zapalenia OUN pogarszają rokowanie.
Status epilepticus/napady gromadne: obciążają układ nerwowy, zwiększają ryzyko śmierci, gorzej rokują.
Notatki praktyczne- zapamiętaj!
Zawsze edukuj właścicieli, że leczenie ma charakter przewlekły – celem jest kontrola, nie wyleczenie.
Wprowadzając leczenie, zaplanuj monitoring (np. poziom fenobarbitalu co 6 mies.).
Każdy nowy przypadek epilepsji u kota- rozważ diagnostykę obrazową. Koty rzadziej niż psy chorują na padaczkę idiopatyczną.
Nie odstawiaj leków nagle – ryzyko napadów z odbicia.
